Kiekje
 
 
 
afbeelding afbeelding
«  Aflevering 116: Over provocerende politici  »
 
Manon is samen met Helen bij een exclusief cultureel dineetje en ze raken in gesprek met Sikhanysio, een cameravrouw die heeft meegewerkt aan Submission. Manon’s opmerking dat het een anti-isam film zou zijn valt niet in goede aarde en Sikhanysio legt uit waarom Hirsi Ali de film gemaakt heeft.

“Ik ben trouwens Sikhanyiso.” De vrouw die naast Manon in de vensterbank een sigaret staat te roken steekt haar een ranke hand toe. “Het geeft niet als je het niet kunt onthouden, hoor.”
“Gelukkig.” Manon schudt de hand die een diepbruine, bijna zwarte kleur heeft. “Ik ben Manon. Wat doe jij voor cultureels?”
“Die vraag krijg je op een diner met vrouwen uit de culturele wereld.” Sikhanysio’s volle lippen glimlachen. “Ik ben cameravrouw, nou ja, assistent-cameravrouw.”
“Wat voor soort films?”
“Van alles. Het laatste project waaraan ik heb meegewerkt was een film van Theo van Gogh en Hirsi Ali samen. Hij was te zien bij Zomergasten gisterenavond. Misschien heb je hem wel gezien?”
“Is dat die anti-islam film?” Manon kijkt haar verrast aan.
“Waarom denkt iedereen toch dat Submission anti-islam is?” Sikhanysio fronst haar wenkbrauwen. “Dat is helemaal niet zo. De film gaat over de religieuze vrouwenonderdrukking. Het is een aanklacht tegen bepaalde teksten die in de koran staan.”
“Zoals? Sorry, maar ik weet niets van de koran.”
“Verzen waarin geweld tegen vrouwen gelegitimeerd is. De islam ziet er van buitenaf gezien mooi uit, maar onder de oppervlakte is van alles mis. Dat wil Ayaan met deze film laten zien. Ze hoopt dat er eindelijk een discussie hierover op gang komt.”
“Dat zal nu best wel gebeuren.” Denkt Manon. "Het is wel dapper."
“Nou en of.” Sikhanysio knikt fanatiek. “Ze weet dat ze het moet opnemen tegen de hele conservatieve moslimwereld, die massaal over haar heen zal vallen. Maar ze is niet bang uitgevallen. Ze is al een paar keer met de dood bedreigd."
"Bedoel je die rappers?"
"Nee, zeg!" Sikhanysio lacht. "Dat waren kinderen. Vorig jaar heeft Al-Qaeda haar een brief gestuurd waarin stond dat ze geliquideerd zal worden als ze niet stopt met haar politieke loopbaan. Maar dat doet ze niet. Het is een gedreven idealiste. Haar ideeën zijn gevormd door wat ze zelf als moslima heeft gezien en meegemaakt in Somalië. Zo is ze op de vlucht geslagen toen ze tegen haar zin werd uitgehuwelijkt aan een Somaliër die in Canada woonde. Via Duitsland is ze onder een andere naam in Nederland een nieuw leven begonnen. En dat is niet makkelijk, hoor. Ik weet dat uit eigen ervaring. Door haar eigen volk is ze uitgekotst omdat ze zich van de islam heeft afgewend. Er is voor een streng gelovige moslim niks ergers dan een afvallige die zich uit vrije keus tegen het geloof keert.”
“En zo mogelijk nog erger is een afvallige die het geloof politiek bestrijdt.” Begrijpt Manon. “En jij? Loop jij geen gevaar?”
“Ik ben ook niet zo bang.” Sikhanysio glimlacht en blaast een wolkje rook de koele avondlucht in. “En de acteurs hoeven zich ook geen zorgen te maken, want zij zijn onherkenbaar. De hele film is trouwens ook in het geheim opgenomen.”
“Heel verstandig. Want ik vond hem toch wel aardig provocerend.”
“Dat was precies Ayaans bedoeling.” Sikhanysio knikt tevreden. “Ze zegt dat politiek provocatie is waarbij je alle middelen mag inzetten. Volgens Theo was het ergste wat hen zou kunnen overkomen dat er geen enkele moslim aanstoot aan de film zou nemen. Het is natuurlijk de bedoeling dat de moslims nu eens nadenken over hun ogenschijnlijk fraaie Koran.”
“Op de brandstapel ermee?” Manon balt quasi strijdlustig haar vuist.
“Dat hoeft nou ook weer niet, maar het zou fijn zijn als de mensen niet alles wat er in staat letterlijk zouden nemen. Ze moeten leren om de teksten te plaatsen tegen de achtergrond van de moderne samenleving, eigenlijk zoals de christenen dat met de bijbel hebben gedaan. Die wordt steeds kritisch doorgelicht en aangepast aan de huidige tijd.”
“Maar die hebben daar anders ook aardig wat tijd voor nodig gehad.” Werpt Manon tegen. “Bovendien zijn er binnen het christelijk geloof ook nog steeds fundamentalisten die de bijbel op zeer vrouwonvriendelijk wijze interpreteren.”
“Maar je moet toch toegeven dat ze een stuk verder zijn.”
“Misschien moeten we de moslims ook wat tijd gunnen.” Oppert Manon. “Ik vraag me af of je met jullie film een doorbraak kunt forceren. En of je dat moet willen.”
Submission wil vooral het probleem blootleggen.” Zegt Sikhanysio. “De film is met name ook bedoeld voor autochtonen zoals jij,” ze duwt haar vinger beschuldigend tegen Manon’s borst, “die totaal geen idee hebben wat er binnen zo’n godsdienst speelt, en die maar liever zwijgen omdat ze anders bang zijn om te discrimineren. Jullie Hollanders kunnen heel goed een andere kant op kijken, en dat heeft jullie al vaak uit moeilijke situaties gered. Maar op een gegeven moment kun je het niet meer maken om de andere kant op te blijven kijken.”
“Maar wat kan ik er dan aan doen?” Manon kijkt haar verontwaardigd aan.
“Laat horen wat je vindt. Wees niet bang om je mening te verkondigen.”
“Daar is Manon niet bang voor, hoor.” Helen komt er bij staan en reikt Manon een glas spa rood met een schijfje citroen aan de rand geklemd aan. “Geen cola light inderdaad. Waar hebben jullie het eigenlijk over?"
“We hadden het over Submission.” Manon pakt het glas aan. “Daar heeft “Si...”
“Sikhanysio.” Sikhanysio lacht en geeft Helen een hand.
"Daar heeft ze aan meegewerkt."
“Die was toch gisteren bij Zomergasten?” Helen wendt zich tot Sikhanysio. “Ik hoorde dat Francisco van Jole jullie van plagiaat heeft beschuldigd. Hij zegt dat de film afgekeken is van een of andere videokunstenaar uit Iran die jaren geleden al met vrouwen in van die gewaden werkte ...”
“Shirin Neshat. Ik weet het.” Sikhanysio plukt ongeduldig aan haar ingenieuze kapsel.
"Ja, die. Die beschildert ook lichaamsdelen met Arabische letters.”
“Vergezocht.” Wuift Sikhanysio de beschuldiging van de hand. “Ayaan heeft dit zelf verzonnen naar aanleiding van die Nigeriaanse vrouw die vorig jaar gestenigd is omdat ze overspel zou hebben gepleegd.”
“Was dat die vrouw die te kort na haar echtscheiding een kind van een andere man had gekregen?” vraagt Manon aarzelend.
“Precies.” Sikhanysio is zichtbaar verrast dat Manon dit weet.
“Toch kan ik me wel voorstellen dat die vergelijking met Neshat gemaakt wordt.” Zegt Manon voorzichtig. “Ik ken haar werk. Neshat wil ook met haar op het lichaam getatoeerde teksten de slachtofferrol van islamitische vrouwen aan de orde stellen."
“Maar dat onderwerp kan toch niet vaak genoeg ter sprake komen!” Roept Sikhanysio uit.
“Maar om nou ook teksten op lichamen te gaan kalligraferen...”
“Onzin.” Sikhanysio trekt haar linkersandaal uit en laat een voet zien, waarop in donkerrood allerlei tekens te zien zijn. “Bij de moslims wordt het mooi gevonden om de handen en voeten met henna te kalligraferen. Waar ik vandaan kom is het ook gebruikelijk. Er is niks bijzonders of nieuws aan en Neshat heeft daar geen patent op. Bovendien is het bij Submission toch heel anders. Ayaan gebruikt koranteksten op de lichamen van de actrices en geen Perzische gedichten, zoals Neshat deed. Ze wilde de teksten eerst op poppen aanbrengen, maar toen ze de juiste niet kon vinden heeft ze levende actrices gebruikt.”
“Misschien waren poppen wel beter geweest.” Manon duwt voorzichtig het partje citroen in het bubbelige water naar beneden. “Zo’n blote vrouw leidt eigenlijk alleen maar af van het verhaal dat ze wil vertellen. Heel veel mensen, en met name de diep gelovigen, zullen zich juist daaraan storen. En het wekt waarschijnlijk veel agressie op.”
“Ik denk dat het allemaal wel mee zal vallen," zegt Helen, "want dat soort mensen kijkt toch niet naar Zomergasten.”

Gepubliceerd: 31-08-06. Vond plaats op: 31-08-04. Tags:  beeldende kunst ; christendom ; film ; islam ; kunstenaars ; misdaad en corruptie ; politiek binnenland ; vrijheid van meningsuiting ; vrouwenonderdrukking ;